Spadkodawca poprzez dokonane jeszcze za życia darowizny lub swobodne zadysponowanie majątkiem na wypadek śmierci, może doprowadzić do pokrzywdzenia swoich najbliższych. Dlatego też w wielu systemach prawa europejskiego, w tym polskim – ustawodawca zdecydował się na wprowadzenie rozwiązania mającego na celu ochronę interesów najbliższych członków rodziny spadkodawcy. W Polsce instytucją chroniącą interesy majątkowe najbliższej rodziny spadkodawcy jest zachowek.
Zachowek – komu przysługuje?
W art. 991 par. 1 Kodeksu cywilnego wskazano zamknięty katalog osób uprawnionych do zachowku. Są to zstępni spadkodawcy (czyli jego dzieci, wnuki, prawnuki), jego małżonek oraz rodzice spadkodawcy. Wymienionym osobom przysluguje prawo do zachowku pod warunkiem, że byliby oni powołani do spadku z ustawy.
Należy zwrócić uwagę, że jeżeli spadkodawca przed śmiercią wystąpił o orzeczenie rozwodu z winy drugiego małżonka – a żądanie to okazałoby się być uzasadnione – wówczas taki małżonek będzie pozbawiony prawa do zachowku.
Zachowek – jak się o niego starać?
Jeżeli dana osoba należy, do kręgu osób uprawionych do zachowku i na skutek rozporządzenia majątkiem przez spadkodawcę, czy to jeszcze za życia w postaci poczynionych na rzecz innych osób darowizn, czy w efekcie sporządzenia testamentu oraz nie otrzymała od spadkodawcy ani w postaci darowizn ani zapisów przysporzenia, które pokryłoby kwotę należnego jej zachowku, to może wystąpić z roszczeniem o zachowek. Roszczenie to realizowane jest poprzez złożenie pozwu. Powództwo o zachowek należy wytoczyć przed sąd ostatniego miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy.
