Podobnie, jak decyzja o zawarciu małżeństwa, tak i decyzja o rozwodzie są bardzo ważnymi i jednymi z najtrudniejszych decyzji w życiu człowieka. O ile jednak decyzję o ślubie i wspólnym życiu niektórym zdarza się podjąć spontanicznie, o tyle podjęcie decyzji o rozwodzie powinno wymagać z reguły dłuższego zastanowienia się nad jej słusznością. I nie chodzi tu tylko o to, żeby być pewnym podjętej przez siebie decyzji o rozwodzie w sensie emocjonalnym, ale także żeby dobrze przygotować się do przejścia przez całe postępowanie o rozwód.
Od czego zacząć i dlaczego nie od razu od pozwu?
Przede wszystkim decydując się na rozwód należy podjąć decyzję o definitywnym zakończeniu związku małżeńskiego. Osoba decydująca się na taki krok musi być jej zupełnie pewna w sensie emocjonalnym. Dlaczego to tak istotne?
Jest to bardzo ważne w uwagi na to, że każdy z opisanych poniżej kroków prawnych, będzie konsekwencją tej jednej podjętej decyzji, dlatego kluczowym jest żeby decyzja o rozwodzie była głęboko przemyślana. Nie warto, żeby była tylko pokłosiem chwilowego kryzysu albo próbą przełamania rutyny w długoletnim związku. Jeżeli nie jesteśmy pewni, czy naprawdę definitywnie chcemy zakończyć związek, to warto podjąć próbę ratowania związku. Chociażby przez szczerą i otwartą rozmowę z partnerem czy podjęcie terapii małżeńskiej.
Jeżeli jednak wszelkie podjęte przez nas próby ratowania małżeństwa spełzły na niczym i jesteśmy pewni, że najlepszą dla nas samych decyzją jest definitywne „wyjście” z małżeństwa, to oznacza to, że należy przejść do następnego kroku i udać się na spotkanie do kancelarii świadczącej usługi związane z przeprowadzaniem rozwodów lub samodzielnie przystąpić do napisania pozwu rozwodowego. Jeżeli nie czujemy się na siłach by samodzielnie przejść przez postępowanie rozwodowe, zawodowy pełnomocnik bez wątpienia okaże się dużym wsparciem.
Pozew o rozwód
Przystępując do napisania pozwu rozwodowego należy zastanowić się jakie powody legły u podstaw naszej decyzji o rozwodzie. Ich wskazanie, a następnie wykazanie w pozwie będzie konieczne. W tym momencie warto także zastanowić się jakimi dowodami dysponujemy i czy będą one wystarczające do udowodnienia opisanych przez nas w pozwie okoliczności świadczących o nieodwracalnym rozpadzie związku.
Jeżeli pomiędzy małżonkami nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia, to każde z nich może domagać się rozwiązania związku małżeńskiego przez sąd. Do uzyskania wyroku rozwodowego, konieczne będzie wykazanie obu tych przesłanek, czyli trwałości i zupełności rozkładu pożycia. „Trwałość” oznacza w tym kontekście szereg okoliczności, na podstawie których sąd – w oparciu o doświadczenie życiowe – będzie mógł stwierdzić, że pomiędzy małżonkami nie nastąpi powrót do wspólnego pożycia. Ocena taka jest z reguły możliwa dopiero po upływie dłuższego czasu od rozejścia się małżonków. Sądy czynią to przez porównanie czasu wspólnego pożycia małżonków z czasem, w którym – pomimo formalnego pozostawania w małżeństwie –żyją oni osobno.
Zupełny rozkład pożycia oznacza, że pomiędzy małżonkami z ustały więzi fizyczne, duchowe i gospodarcze. Zachowanie chociażby jednej w tych więzi uniemożliwia orzeczenie rozwodu. Rozpad więzi uczuciowej pomiędzy małżonkami przejawia się w ich wzajemnym postępowaniu względem siebie, a przede wszystkim w całokształcie wypowiedzi i zachowań ujawniających się w trakcie postępowania rozwodowego.
Nie oznacza to jednak, że żeby sąd nabrał pewności o rozpadzie tej więzi strony muszą przejawiać wobec siebie wrogie nastawienie. W praktyce niejednokrotnie zdarza się, że małżonkowie dążący do uzyskania rozwodu, nadal wzajemnie się szanują i chcą pozostać w dobrych relacjach, chociażby z uwagi na dobro ich wspólnych dzieci.
Ustanie więzi fizycznej oznacza, że małżonkowie ze sobą nie współżyją. W trakcie pisania pozwu o rozwód warto przypomnieć sobie, kiedy doszło do ostatniego zbliżenia pomiędzy małżonkami, bo bez wątpienia pytanie takie padnie w trakcie rozprawy rozwodowej.
Poprzez ustanie więzi gospodarczej należy z kolei rozumieć, że małżonkowie nie prowadzą już wspólnego gospodarstwa domowego.
Co powinien zawierać pozew o rozwód?
Pozew o rozwód powinien zawierać dokładnie opisane wszystkie powyżej wskazane okoliczności, świadczące o tym, że w danym małżeństwie nastąpił trwały i zupełny rozkład pożycia.
Pozew o rozwód należy złożyć osobiście w biurze podawczym sądu lub wysłać pocztą do sądu, w którego okręgu małżonkowie mieli ostanie miejsce zamieszkania, jeżeli choć jedno z nich w okręgu tym jeszcze ma miejsce zamieszkania lub zwykłego pobytu. W razie braku takiej podstawy, wyłącznie właściwy będzie sąd miejsca zamieszkania strony pozwanej, a jeśli i takiej podstawy, by nie było, to właściwym będzie sąd zamieszkania powoda. Należy pamiętać, że sądami właściwymi w zakresie spraw rozwodowych w pierwszej instancji są wyłącznie sądy okręgowe, nigdy rejonowe.
Od pozwu rozwodowego należy uiścić opłatę sądową w kwocie 600 zł. Brak wniesienia takiej opłaty na właściwy rachunek bankowy sądu, spowoduje tzw. brak fiskalny, który skutkował będzie wezwaniem przez sąd do jego usunięcia. Takie wezwanie ze strony sądu może znacząco wydłużyć oczekiwanie na wyznaczenie terminu rozprawy rozwodowej, dlatego jeżeli zależy nam na czasie warto nie popełniać tego błędu.
Pozew o rozwód należy sporządzić w trzech egzemplarzach. Dwa z nich należy przekazać sądowi rozpatrującemu sprawę o rozwód. Jeden egzemplarz sąd zachowa dla siebie, a drugi z nich wyśle pozwanemu, tak żeby miał on szansę zapoznać się z pozwem i przygotować odpowiedź na pozew. Trzeci z egzemplarzy warto zachować dla siebie, żeby na każdym etapie postępowania możliwe było sprawdzenia wszelkich zawartych w nim szczegółów, tym bardziej że pomiędzy złożeniem pozwu a wyznaczeniem rozprawy może upłynąć kilka miesięcy.
Do pozwu należy dołączyć odpis aktu małżeństwa, a jeżeli małżeństwo posiada wspólne małoletnie dzieci, to również odpisy aktów urodzenia dzieci.
Pozew o rozwód może zawierać także żądanie orzeczenia rozwodu z winy drugiego małżonka. Co ważne, jeżeli powodowi zależy na szybkim i sprawnym przeprowadzeniu postępowania rozwodowego, to nie warto żądać orzekania o winie. Przebieg procesu o rozwód z orzeczeniem o winie jednego lub obojga małżonków wiąże się z o wiele dłuższym postępowaniem, albowiem pociąga za sobą znaczne przedłużenie postępowania dowodowego. Jeżeli zatem żądanie orzeczenia o winie drugiego małżonka ma być tylko odwetem np. za jego odejście, to warto zastanowić się, czy chcemy na wielu kolejnych rozprawach roztrząsać szczegóły wspólnego życia, czy też jak najszybciej zakończyć postępowanie rozwodowe i na nowo ułożyć sobie życie.
Kolejną kwestią, którą można umieścić w pozwie o rozwód jest żądanie przeprowadzenie majątku wspólnego. W praktyce jednak sądy stosunkowo rzadko zgadzają się na przeprowadzenie postępowania działowego w ramach sprawy rozwodowej.
Rozprawa rozwodowa
Po otrzymaniu pozwu o rozwód, sąd wyznaczy termin rozprawy, o którym poinformuje strony postępowania. Na wyznaczony termin powinny się stawić strony wraz ze swoimi pełnomocnikami, jeżeli zostali ustanowieni w sprawie. Na rozprawę należy oczekiwać pod salą, na którą można wejść dopiero po wywołaniu sprawy przez protokolanta. Następnie, po wejściu na salę i zajęciu miejsc odpowiednio dla powoda i pozwanego, sąd sprawdza obecność wezwanych osób.
W trakcie rozprawy sąd zapyta strony o ich aktualne stanowiska w sprawie, czy podtrzymują swoją decyzję w przedmiocie orzeczenia rozwodu. Jeżeli małżonkowie nadal żądają orzeczenia rozwodu, a ich stanowiska w kwestiach związanych z orzeczeniem rozwodu są zgodne, to w pewnych sytuacjach może się zdarzyć, że sąd orzeknie rozwód na pierwszej rozprawie. Jeżeli jednak stanowiska stron będą zawierać rozbieżne żądania, a dodatkowo pojawi się konieczność przeprowadzenia rozbudowanego postępowania dowodowego (tak stanie się, jeżeli choćby jedna ze stron będzie żądała rozwodu z orzeczeniem o winie), to sąd będzie wyznaczał kolejne terminy, aż przeprowadzi postępowanie dowodowe, które pozwoli mu na właściwe rozstrzygnięcie żądań zgłoszonych przez strony.
Sprawy o rozwód nie są jawne, dlatego też nie należy obawiać się, że w trakcie postępowania obecna będzie publiczność.
Wyrok w sprawie o rozwód
Po przeprowadzeniu postępowania, sąd orzeknie o rozwiązaniu małżeństwa stron. Gdyby okazało się, że sąd orzekł nie po naszej myśli, to warto złożyć wniosek o uzasadnienie wyroku. Od wniosku należy uiścić kwotę 100 zł. Złożenie wniosku o uzasadnienie jest obecnie obowiązkowe, jeżeli strona zdecyduje się na złożenie apelacji. Od otrzymania wyroku wraz z uzasadnieniem, strona ma 14 dni na złożenie apelacji.
Jeżeli żadna ze stron nie złoży apelacji, to wyrok orzekający rozwód stanie się prawomocny. Natomiast w razie złożenia apelacji, wyrok sąd apelacyjnego będzie wyrokiem definitywnie kończącym postępowanie w sprawie, bowiem w sprawach o rozwód nie przysługuje skarga kasacyjna do Sądu Najwyższego.
Skutki orzeczenia rozwodu
Po orzeczeniu rozwodu i uprawomocnieniu się takiego wyroku, oboje rozwiedzeni małżonkowie mogą ponownie zawrzeć nowe związki małżeńskie.
W ciągu trzech miesięcy od uprawomocnienia się wyroku rozwodowego, małżonek rozwiedziony, który na skutek zawarcia małżeństwa zmienił swoje dotychczasowe nazwisko, może przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego złożyć oświadczenie o powrocie do nazwiska, które nosił przed zawarciem związku małżeńskiego.
