Na wstępie należy odróżnić separację faktyczną od separacji prawnej, gdyż skutki prawne wiążą się jedynie z prawomocnym orzeczeniem sądu o separacji. Samo więc zakończenie wspólnego pożycia małżonków poprzez wyprowadzkę jednego z nich niewiele zmienia z punktu widzenia ich praw i obowiązków powstałych właśnie na skutek zawarcia małżeństwa.
Skutki prawne separacji.
Przede wszystkim prawomocne orzeczenie separacji nie rozwiązuje małżeństwa, a jedynie sankcjonuje rozstanie małżonków. W przeciwieństwie zatem do rozwodu po orzeczeniu separacji małżonkowie mogą zarówno powrócić do wspólnego życia małżeńskiego lub zdecydować o ostatecznym rozstaniu, czyli o rozwodzie.
Do najważniejszych skutków separacji należą:
- powstanie rozdzielności majątkowej między małżonkami – orzeczenie przez sąd separacji powoduje automatyczne powstanie rozdzielności majątkowej małżeńskiej. Należy jednak mieć na uwadze, że rozdzielność majątkowa małżeńska wywołuje skutek na przyszłość, czyli obowiązuje ona od uprawomocnienia się orzeczenia o separacji. Samo orzeczenie separacji nie będzie natomiast powodowało podziału majątku wspólnego małżonków;
- podział majątku wspólnego małżonków – sąd orzekający separację może na wniosek małżonków przeprowadzić podział majątku wspólnego, jeżeli jego przeprowadzenie nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu;
- dziedziczenie ustawowe – w razie orzeczenia separacji małżonkowie nie dziedziczą po sobie z mocy ustawy, oczywiście separacja nie wpływa na skuteczność dziedziczenia testamentowego;
- obowiązek alimentacyjny – na skutek orzeczenia separacji jeden z małżonków może żądać od drugiego zapłaty alimentów na jego rzecz. Podobnie jak w przypadku rozwodu – jeżeli sąd orzekał co do winy rozkładu pożycia – alimentów może domagać się małżonek niewinny rozkładu pożycia, lub małżonek niewyłącznie winny rozkładu pożycia;
- kwestie dotyczące wspólnych małoletnich dzieci małżonków – orzekając separację, sąd analogicznie jak w wyroku rozwodowym, obligatoryjnie będzie rozstrzygał o władzy rodzicielskiej, kontaktach rodziców z dziećmi oraz o alimentach na ich rzecz.
