Zachowek jest to ułamek wartości udziału spadkowego, który przypadłby spadkobiercy w przypadku dziedziczenia ustawowego. Celem zachowku jest ochrona interesów majątkowych najbliższej rodziny spadkodawcy. Uprawnionymi do zachowku są małżonek, zstępni w linii prostej i rodzice spadkodawcy.
Zachowek – jak obliczyć jego wysokość?
Wysokość zachowku określa art. 991 par. 1 kc stanowiąc, że wynosi on połowę wartości udziału, jaki przypadałby uprawnionemu przy dziedziczeniu ustawowym, natomiast jeżeli uprawnionym do zachowku jest osoba małoletnia albo trwale niezdolna do pracy, wysokość ta wynosi 2/3 wartości tego udziału. Udział spadkowy będący podstawą do obliczenia należnego zachowku należy ustalić dla każdego uprawnionego oddzielnie na podstawie przepisów ogólnych, z uwzględnieniem zastrzeżenia z art. 992 kc, a następnie udział ten należy przemnożyć przez 1/2 lub 2/3.
Obliczając wysokość zachowku, konieczne jest ustalenie czystej wartości spadku, czyli różnicy pomiędzy wysokością aktywów wchodzących w skład spadku a wysokością długów spadkowych. Ustalenie czystej wartości spadku odbywa się na chwilę otwarcia spadku.
Przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się zapisów zwykłych i poleceń, dolicza się natomiast darowizny i zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę. Przy czym stosownie do art. 994 par. 1. kc nie dolicza się do spadku przy obliczaniu zachowku, drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych, ani dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku, darowizn na rzecz nie będących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku.
Prawo do zachowku – kiedy się je traci?
Prawo do zachowku nie przysługuje oczywiście osobom nieuprawnionym do niego (takim jak teściowa, teść, synowa, zięć) – oraz tym, którzy spadek po zmarłym odrzucili bądź też zostali uznani przez sąd za niegodnych dziedziczenia. Co więcej, zachowku nie dostaną także osoby, które zrzekły się dziedziczenia poprzez umowę o zrzeczenie się (jaką zawarły z osobą zmarłą za jej życia w formie aktu notarialnego).
Osoba uprawniona do zachowku może wystąpić z roszczeniem o zachowek do sądu spadku w terminie pięciu lat od dnia ogłoszenia testamentu, względnie od dnia otwarcia spadku.
