Rozwód bezdyskusyjnie uznawany jest za jedno z najtrudniejszych doświadczeń życiowych. Warto zatem dobrze się do niego przygotować nie tylko emocjonalnie, ale i pod względem prawym. Poniżej przedstawione zostały najważniejsze kwestie, mające znaczenie w postepowaniu rozwodowym.
Interes dziecka
Choć na pierwszy rzut oka wydaje się, że postępowanie rozwodowe dotyczy tylko zakończenia związku małżeńskiego, to nie wolno dać się zwieść takiemu przekonaniu. Ustawodawca założył, że w wyroku rozwodowym uregulowane będą wszystkie ważne kwestie dotyczące praw i obowiązków rodziny założonej przez rozchodzących się małżonków. Stąd też obligatoryjnymi elementami wyroku rozwodowego, w przypadku rozwodzących się małżonków posiadających wspólne małoletnie dzieci lub dziecko, będą postanowienia dotyczące władzy rodzicielskiej, kontaktów rodziców z dzieckiem, alimentów, miejsca zamieszkania dziecka.
W kontekście “dobra dziecka” nie można zapominać, że zgodnie z artykułem 56 par. 2 kro sąd oddali pozew o rozwód nawet pomimo trwałego i zupełnego rozkładu pożycia, jeżeli na skutek orzeczenia rozwodu miałoby ucierpieć dobro wspólnych małoletnich dzieci małżonków. Z powyższego jasno wynika, że w postępowaniu rozwodowym kwestia zachowania “dobra dziecka” odgrywa kluczową rolę.
Jednocześnie warto zaznaczyć, że pozostawienie dziecka za wszelką cenę w niestabilnej i skonfliktowanej rodzinie, nie musi iść w parze z jego dobrem. Przy czym każdy przypadek jest indywidualnie rozpatrywany przez sąd.
Podział majątku
Jednym z elementów, który może, ale nie musi być przeprowadzany w postępowaniu rozwodowym jest podział majątku wspólnego małżonków. Sąd może podzielić majątek w procesie o rozwód, jeżeli przeprowadzenie tego podziału nie spowoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu. W praktyce dotyczy to sytuacji, w których małżonkowie są zgodni co do składu i wartości posiadanego majątku oraz sposobu jego podziału.
Jeżeli sąd nie podzieli majątku w postępowaniu o rozwód, konieczne będzie przeprowadzenie kolejnego postępowania w przedmiocie podziału majątku wspólnego. Chociaż żaden z przepisów nie przymusza byłych małżonków do podziału majątku wspólnego, to praktyka pokazuje, że nie warto pozostawiać tej kwestii nieuregulowanej. Z czasem bowiem pojawią się większe trudności w postępowaniu dowodowym. Poza tym tytułem przykładu można wskazać sytuację, w której byli małżonkowie nie podzielili majątku wspólnego, w skład którego wchodziła wspólna nieruchomość. W takiej sytuacji nie trudno o kolejny konflikt, gdy z czasem jedno z małżonków będzie chciało sprzedać tą nieruchomość, a drugie nie będzie się na to zgadzało.
Postępowanie o podział majątku wspólnego – podobnie jak proces rozwodowy – może budzić dużo emocji. Warto jednak porozumieć się w tej kwestii z małżonkiem, gdyż w razie zgodnego współdziałania stron opłata sądowa wynosi jedynie 300 złotych i to niezależnie od wartości dzielonego majątku. Dużo wyższe natomiast są mogą być koszty związane z podziałem majątku wspólnego u notariusza, gdzie wartość majątku wspólnego będzie odgrywała jedną z kluczowych ról. Minusem postępowania sądowego dotyczącego podziału majątku wspólnego jest czas oczekiwania na rozprawę.
Wartość majątku
W trakcie postępowania o podział majątku, sąd ustala skład majątku, jego wartość, a następnie dokonuje podziału. Podział może być trojaki. Dany składnik majątku sąd może podzielić fizycznie pomiędzy małżonków, przy czym dotyczy to rzeczy, które dają się w ten sposób podzielić. Innym sposobem, jest przyznanie jednemu z małżonków rzeczy z jednoczesnym obowiązkiem spłaty na rzecz drugiego małżonka. Trzeci sposób – najmniej korzystny, bo najbardziej kosztowny – to tzw. podział cywilny, czyli sprzedaż rzeczy w trybie egzekucyjnym.
Ustalając wartość majątku wspólnego, sąd bierze pod uwagę jego stan z chwili ustania wspólności majątkowej małżeńskiej, czyli zasadniczo będzie to uprawomocnienie się wyroku rozwodowego. Z kolei jego wartość ustala według cen obowiązujących na chwilę zamknięcia rozprawy w postępowaniu o podział majątku wspólnego (tak m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 marca 2010 roku, sygn. akt IV CSK 429/09).
Co do zasady małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. Jednakże z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać ustalenia przez sąd nierównych udziałów w majątku wspólnym z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku. Ustalając nierówne udziały w majątku wspólnym sąd będzie brał pod uwagę również nakład pracy osobistej małżonka przy wychowywaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym.
