Rozdzielność majątkowa i rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków to alternatywy dla domyślnego ustroju majątkowego w małżeństwie – ustawowej wspólności majątkowej. Jak przedstawia się sytuacja małżonków, którzy zdecydowali się na rozwód, a wcześniej przyjęli jeden z wymienionych umownych ustrojów majątkowych?
Czym jest rozdzielność majątkowa małżeńska?
Rozdzielność majątkowa małżeńska to małżeński ustrój majątkowy, który polega na tym, że każdy z małżonków posiada odrębny majątek – majątek wspólny nie powstaje. W praktyce dochód osiągany przez jednego małżonka powiększa wyłącznie jego osobisty majątek, a nie majątek wspólny, jak ma to miejsce w przypadku ustawowej wspólności majątkowej.
Rozdzielność majątkowa jest preferowana m.in. przez osoby, które prowadzą działalność gospodarczą i obawiają się konsekwencji ponoszonego ryzyka finansowego. Tym ustrojem majątkowym często są też zainteresowane osoby osiągające znaczne dochody – rozdzielność majątkowa pozwala im uniknąć podziału środków zarobionych w trakcie trwania małżeństwa, gdyby doszło do rozwodu.
Na czym polega rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków?
Rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków to małżeński ustrój majątkowy, zgodnie z którym w trakcie trwania małżeństwa małżonkowie pozostają przy majątkach osobistych, a po rozwodzie pojawia się między nimi kwestia rozliczeń (wyrównania dorobków). Jak odbywa się to w praktyce?
Gdy ustanie ustrój rozdzielności majątkowej, małżonek o mniejszym dorobku może żądać od drugiego małżonka wyrównania dorobków. Kluczowy dla rozliczeń między byłymi małżonkami jest dorobek. Przez dorobek każdego z małżonków rozumie się wzrost wartości jego majątku po zawarciu umowy majątkowej. Aby go wyliczyć, należy przyjąć stan majątku z chwili ustania rozdzielności majątkowej i ceny z chwili rozliczenia.
Kiedy można zdecydować o ustanowieniu rozdzielności majątkowej?
Małżonkowie mogą zdecydować się na rozdzielność majątkową lub rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków:
- przed ślubem – przyszli małżonkowie jeszcze przed wstąpieniem w związek małżeński mogą uregulować wzajemne relacje majątkowe, które będą obowiązywać od dnia ich ślubu;
- w dowolnym momencie trwania małżeństwa – małżonkowie mogą porozumieć się i zawrzeć umowę majątkową u notariusza, z ważnych powodów każdy z nich może też zwrócić się z żądaniem ustanowienia rozdzielności do sądu.
Formalnie nie ma przeszkód, aby małżonkowie modyfikowali małżeńską umowę majątkową wiele razy. Może to być zresztą rekomendowane, jeżeli jeden z nich z czasem zacznie prowadzić działalność gospodarczą albo małżonkowie doczekają się dzieci i uzgodnią między sobą, że jeden z nich w pełni skoncentruje się na ich wychowywaniu.
Jak ustanowić rozdzielność majątkową przed rozwodem?
Jeżeli małżonkowie zdecydowali się na rozwód, ale pozostają w dobrych relacjach, mogą chcieć ustanowić rozdzielność majątkową. Jak to zrobić? Konieczne jest zawarcie umowy ustanawiającej rozdzielność majątkową. Taka umowa musi mieć formę aktu notarialnego – niezbędne jest jej spisanie w obecności notariusza.
Ustanowienie rozdzielności majątkowej w małżeństwie jest też krokiem, po którym małżonkowie – jeszcze przed uzyskaniem rozwodu – mogą podzielić majątek. Zarówno z szybkim uzyskaniem rozwodu, jak i podziałem majątku zgodnie z wolą małżonków pomóc może kancelaria rozwodowa w Warszawie.
Ustanowienie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną
Wspólność majątkowa między małżonkami ustaje z uprawomocnieniem się wyroku rozwodowego. Jednocześnie każdy z małżonków – również podczas rozwodu, ale w ramach postępowania odrębnego od postępowania rozwodowego – z ważnych powodów może żądać ustanowienia rozdzielności majątkowej. Powody, które będą uzasadniać takie żądanie, to np. trwonienie majątku przez jednego z małżonków.
Istnieje też możliwość ustanowienia rozdzielności majątkowej z datą wsteczną – wcześniejszą niż dzień wytoczenia powództwa. Tak się stanie w wyjątkowych wypadkach – przykładowo, gdy małżonkowie od roku żyją w rozłączeniu i osobno prowadzą finanse. Wówczas wspólność majątkowa ustanie w dacie wskazanej przez sąd w wyroku. Ustanowienie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną jest możliwe wyłącznie na drodze sądowej – notariusz w tej kwestii nie pomoże.
Rozdzielność majątkowa a podział majątku po rozwodzie
Brak rozdzielności majątkowej sprawia, że małżonkowie muszą dokonać podziału majątku – co do zasady mają równe udziały w majątku wspólnym. Rozdzielność majątkowa zawarta przed ślubem rozwiązuje kwestię ewentualnych sporów, które mogłyby się pojawić podczas podziału majątku po rozwiązaniu małżeństwa, gdyż małżonkowie nie posiadają majątku wspólnego.
Chociaż małżonkowie mogą nie mieć majątku wspólnego, to mogą być współwłaścicielami np. nieruchomości. Wówczas po rozwodzie pojawia się pytanie, jak podzielić się taką nieruchomością. Rozwiązania są co najmniej dwa – jeden z byłych małżonków może spłacić drugiego albo małżonkowie mogą sprzedać nieruchomość i podzielić się uzyskanymi środkami.
Jednocześnie należy pamiętać, że małżonkowie mogą zawrzeć umowę rozdzielności majątkowej w dowolnym momencie i wielokrotnie ją modyfikować – wówczas kwestia podziału majątku nie musi być już oczywista. W takim przypadku warto zasięgnąć opinii prawnika, który podpowie najlepszy sposób postępowania.
Rozdzielność majątkowa a rozwód z orzekaniem o winie
Rozdzielność majątkowa a rozwód z orzekaniem o winie to dwa odrębne zagadnienia. Gdyby małżonkowie jeszcze przed ślubem ustanowili rozdzielność majątkową, to kwestie majątkowe – bez względu na to, który z małżonków zostanie uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia – reguluje właśnie ta umowa. W praktyce oznacza to, że nie jest konieczny podział majątku wspólnego, gdyż on nie istnieje.
Jednocześnie rozdzielność majątkowa nie uchroni małżonka uznanego za wyłącznie winnego rozkładu pożycia przed płaceniem alimentów byłej żonie czy mężowi. To jednak, czy tak się stanie, zależy od sytuacji materialnej małżonka niewinnego – musi ona ulec istotnemu pogorszeniu.
Co daje zawarcie umowy o rozdzielności majątkowej?
W kontekście rozwodu ustrój rozdzielności majątkowej pozwala uniknąć nieporozumień na tle finansowym między małżonkami. Wówczas w praktyce małżonkowie:
- mają jedynie odrębne majątki – po rozwodzie każdy z małżonków pozostaje z majątkiem osobistym;
- nie muszą dzielić majątku wspólnego – nie trzeba podpisywać umowy o podział majątku wspólnego u notariusza czy wszczynać postępowania o podział majątku.
Chociaż rozdzielność majątkowa ułatwia niektóre aspekty rozwodu, to wcale nie oznacza wyeliminowania wszelkich sporów finansowych. Potencjalną kwestią sporną może być choćby sytuacja, gdy jeden z małżonków – z pomocą finansową drugiego małżonka – kupi mieszkanie i tylko jego dane będą widnieć w księdze wieczystej.
Najczęstsze pytania o rozdzielność majątkową i rozwód
Rozdzielność majątkowa to zagadnienie, które może pojawić się w rozmowach zarówno między osobami planującymi ślub, jak i małżonkami. Chcesz zaproponować małżonkowi rozdzielność majątkową? Poznaj odpowiedzi na często zadawane pytania.
Czy można ustanowić rozdzielność majątkową po złożeniu pozwu o rozwód?
Każdy z małżonków może złożyć pozew o ustanowienie rozdzielności majątkowej – również po złożeniu pozwu o rozwód. Z tego rozwiązania mogą skorzystać zwłaszcza małżonkowie, którzy pozostają w konflikcie i nie są w stanie wspólnie zarządzać wspólnym majątkiem. Na drodze sądowej można uzyskać ustanowienie rozdzielności majątkowej z datą wsteczną.
Czy rozdzielność majątkowa chroni przed długami współmałżonka?
Jeżeli małżonkowie zdecydowali się na rozdzielność majątkową, to każdy z nich posiada odrębny majątek i ewentualne zobowiązania. Długi, których jeden z małżonków dorobi się po ustanowieniu rozdzielności majątkowej, nie będą obciążać drugiego małżonka – o ile wierzyciel został poinformowany o intercyzie. Wyjątkiem są zobowiązania zaciągnięte przez jednego z małżonków w sprawach wynikających z zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny – zgodnie z art. 30 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.
Jak udowodnić, że część majątku powstała po ustanowieniu rozdzielności?
Z pomocą przychodzą dokumenty. Na tę okoliczność małżonek powinien gromadzić np. faktury czy paragony. Alternatywą mogą być wyciągi z rachunku bankowego. Jeżeli składnikiem majątku jest nieruchomość, przydatny będzie akt notarialny. Ostatecznie można też skorzystać z pomocy świadków.
Czy rozdzielność majątkowa zawsze oznacza brak wspólnego majątku?
Niekoniecznie. Małżonkowie mogą zdecydować się na rozdzielność majątkową dopiero po kilku latach małżeństwa – przykładowo tuż przed tym, gdy jeden z nich rozpocznie działalność gospodarczą. Gdyby z kolei małżonkowie wybrali rozdzielność majątkową jeszcze przed ślubem, to nadal mogą wspólnie kupić np. samochód czy mieszkanie.
*
Rozdzielność majątkowa czy rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków mogą jawić się małżonkom jako rozwiązania, które pozwolą im uniknąć sporów na tle finansowym w razie rozwodu. W praktyce jednak to zagadnienie nie jest tak proste, jak mogłoby się wydawać – ma ono wiele niuansów. Masz dodatkowe pytania? Skontaktuj się z nami – w Kancelarii Prawnej Szeffner Wspólnicy specjalizujemy się m.in. w prawie rodzinnym.
