W dużym uproszczeniu zachowek to nic innego jak roszczenie o zapłatę sumy pieniężnej będącej odpowiednikiem części udziału spadkowego, który przypadłby uprawnionemu gdyby spadkodawca nie pominął go w testamencie.
Otrzymanie zachowku – kto może się starać?
Uprawnionym do zachowku są najczęściej osoby, które:
- na skutek pominięcia w testamencie nie doszły do dziedziczenia,
- na skutek nierównego podziału spadku w testamencie równowartość ich udziału spadkowego jest niższa aniżeli wartość potencjalnego zachowku,
- na skutek dokonanych darowizn przez spadkodawcę na rzecz osób trzecich, ich udział spadkowy jest niższy od potencjalnego zachowku, bądź spadek został w całości wyczerpany.
Kodeks cywilny w art. 991 szczegółowo wymienia osoby uprawnione do zachowku. Należą do nich:
- małżonek,
- rodzice,
- dzieci i dalsi zstępni.
Przy czym małżonkowi spadkodawcy – stosownie do przepisu art. 940 kc – nie przysługuje prawo do zachowku, w sytuacji gdy spadkodawca wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji z jego winy, a żądanie to było uzasadnione.
Otrzymanie zachowku – co należy zrobić?
Pierwszym krokiem w dochodzeniu zachowku jest ustalenie wysokości przysługującego zachowku danej osobie do niego uprawnionej. Trzeba mieć bowiem świadomość, że jeżeli do zachowku po jednym spadkodawcy uprawnionych jest kilka osób, to wysokość zachowku dla każdej z tych osób może być zupełnie inna. Następnym krokiem jest wystąpienie z roszczeniem o zachowek do osób zobowiązanych do jego zapłaty. Najczęściej są to spadkodawcy bądź obdarowani.
W razie braku zaspokojenia roszczenia na drodze pozasądowej przez osoby zobowiązane do zapłaty, należy we właściwym sądzie złożyć pozew o zapłatę. Sądem właściwym jest sąd spadku, czyli sąd ostatniego miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy, względnie sąd, w okręgu którego znajduje się majątek spadkowy lub jego część.
