Często na skutek długotrwałych i nierozwiązanych problemów małżonkowie zaczynają zastanawiać się nad dalszym losem swojego małżeństwa. Wówczas rozważają, czy w ich sytuacji lepszą decyzją będzie rozwód, czy separacja. W niniejszym artykule przedstawiamy podstawowe podobieństwa i różnice pomiędzy obiema instytucjami.
Separacja a rozwód – jakie są różnice?
Kluczową różnicą między rozwodem a separacją jest skutek, jaki wywierają one na małżeństwo. Rozwód polega na definitywnym zakończeniu związku małżeńskiego, natomiast separacja pozostawia małżonkom przestrzeń na podjęcie decyzji czy chcą powrotu do małżeństwa, czy też decydują się na rozwód. Przy czym od razu warto zaznaczyć, że małżonkowie mogą pozostawać w separacji przez dowolną ilość czasu, nie musząc tym samym podejmować żadnej decyzji co do dalszych losów ich małżeństwa. Separacja może zostać zniesiona przez sąd na zgodne żądanie małżonków. Stąd też separacja w Warszawie (czy innym mieście) wybierana jest przez osoby, które liczą na to, że uda im się odbudować relacje i uratować małżeństwo. To jednak nie wszystkie różnice między separacją i rozwodem.
Rozwód a separacja – różnice:
- Możliwość zawarcia kolejnego małżeństwa. Rozwód oznacza ustanie małżeństwa. Ponieważ byli małżonkowie są stanu wolnego, to możliwe jest zawarcie nowego związku małżeńskiego przez każde z nich. Takiej możliwości nie mają małżonkowie, którzy pozostają w separacji. Oni z kolei mogą wrócić do wspólnego pożycia.
- Powrót do małżeństwa. Jest możliwy wyłącznie w przypadku separacji. Jeżeli rozwiedzeni małżonkowie chcieliby ponownie żyć w małżeństwie, to muszą zawrzeć kolejny związek małżeński.
- Zobowiązania wobec małżonka. Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym (KRiO) orzeczenie separacji nie zwalnia małżonków od wzajemnej pomocy, gdy wymagają tego względy słuszności. Takiego obowiązku nie mają rozwiedzeni małżonkowie, przy czym w tym przypadku może pojawić się kwestia alimentacji na rzecz byłego małżonka.
- Obowiązek alimentacyjny. Zarówno w przypadku rozwodu, jak i separacji sąd może przyznać jednemu z małżonków alimenty, a drugiego małżonka zobowiązać do ich płacenia. Różnica polega na tym, kiedy obowiązek alimentacyjny ustanie.
- Możliwość powrotu do poprzedniego nazwiska. W razie orzeczenia rozwodu małżonek może łatwo zmienić nazwisko poprzez powrót do nazwiska, które nosił przed zawarciem związku małżeńskiego. W przypadku separacji nie jest to możliwe.
Przeczytaj również: Czy separacja może uratować małżeństwo?
Czy są podobieństwa między separacją a rozwodem?
Chociaż pomiędzy separacją a rozwodem występują istotne różnice, to instytucje te mają też pewne punkty wspólne. Podobieństwa między separacją a rozwodem dotyczą zmiany małżeńskiego ustroju majątkowego (powstanie rozdzielności majątkowej) i kwestii dziedziczenia (małżonkowie nie dziedziczą po sobie na mocy ustawy). Małżonkowie mają też decyzyjność, gdy mowa o orzekaniu przez sąd winy. Jeżeli małżonkowie mają potomstwo, sąd rozstrzygnie m.in. o władzy rodzicielskiej i kontaktach z dziećmi.
Rozwód a separacja – podobieństwa:
- Zmiana małżeńskiego ustroju majątkowego. Zarówno rozwód, jak i separacja powodują powstanie między małżonkami rozdzielności majątkowej. Gdyby doszło do zniesienia separacji, to między małżonkami co do zasady ponownie powstaje wspólność ustawowa małżeńska.
- Dziedziczenie. Na tej płaszczyźnie zauważalne jest kolejne podobieństwo między rozwodem a separacją – małżonkowie w separacji i po rozwodzie nie dziedziczą po sobie z ustawy, ale instytucje te nie mają wpływu na dziedziczenie na podstawie testamentu.
- Orzekanie przez sąd winy. Orzekając rozwód lub separację, sąd orzeka, czy i który z małżonków jest winnym rozkładu pożycia. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy małżonkowie wysuwają zgodne żądanie nierozstrzygania w zakresie winy – wówczas sąd nie wskazuje winnego rozkładu pożycia.
- Rozstrzygnięcia sądu dotyczące dzieci. Separacja (podobnie jak rozwód) oznacza, że sąd orzeknie o władzy rodzicielskiej nad wspólnym małoletnim dzieckiem, kontaktach z dzieckiem i alimentach na dziecko. O utrzymywaniu kontaktów z dzieckiem sąd nie orzeka jedynie na zgodny wniosek stron.
- Sąd nie zawsze orzeknie separację lub rozwód – mimo istnienia zupełnego rozkładu pożycia w przypadku separacji albo w przypadku rozwodu – zupełnego i trwałego rozkładu pożycia. W obu przypadkach stanie się tak, jeżeli wskutek orzeczenia rozwodu lub separacji miałoby ucierpieć dobro małoletnich dzieci małżonków albo gdyby orzeczenie rozwodu lub separacji było sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Co szybciej – rozwód czy separacja?
Gdy małżonkom zależy na czasie, pojawia się pytanie: co można uzyskać szybciej – rozwód czy separację? Zarówno procedura rozwodu, jak i separacji przewiduje, że sąd ustala, czy występują pozytywne przesłanki dla orzeczenia odpowiednio rozwodu i separacji. Przesłanki te są bardziej rygorystyczne w przypadku rozwodu. W konsekwencji – przynajmniej teoretycznie – łatwiej jest uzyskać separację niż rozwód. Ale trzeba pamiętać, że jest to ogólna reguła, gdyż każda sprawa jest inna.
Aby sąd orzekł separację, wystarczy, że między małżonkami nastąpił zupełny rozkład pożycia małżeńskiego. Rozkład pożycia małżeńskiego ma miejsce wówczas, gdy między małżonkami wygasły łączące ich więzi – mowa o więzi duchowej (emocjonalnej), fizycznej i gospodarczej. Na czym polega rozkład pożycia małżeńskiego w praktyce? Małżonkowie nie darzą się już uczuciem, nie utrzymują kontaktów intymnych i nie prowadzą wspólnego gospodarstwa domowego.
W przypadku rozwodu nie wystarczy jedynie zupełny rozkład pożycia – musi on jeszcze być trwały. Trwały rozkład pożycia oznacza, że nie ma możliwości, aby małżonkowie wypracowali satysfakcjonujące ich rozwiązania i powrócili do wspólnego życia.
Czy po separacji łatwiej dostać rozwód?
Na pytanie, czy uprzednie uzyskanie separacji ułatwia otrzymanie rozwodu, odpowiedzieć może prawnik rodzinny w Warszawie. Orzekając separację, sąd rozstrzyga m.in. o władzy rodzicielskiej – gdy małżonkowie mają wspólne małoletnie dzieci. Skutkiem separacji jest też wprowadzenie między małżonkami rozdzielności majątkowej. Do tego dochodzi możliwość podziału wspólnego majątku przed rozwodem. Czynniki te mogą zatem uprościć uzyskanie rozwodu.
Trzeba też pamiętać, że niekiedy – mimo że jeden z małżonków żąda separacji – sąd może orzec rozwód. Jak stanowi art. 61 (2) KRiO:
§ 1 Jeżeli jeden z małżonków żąda orzeczenia separacji, a drugi orzeczenia rozwodu i żądanie to jest uzasadnione, sąd orzeka rozwód.
§ 2 Jeżeli jednak orzeczenie rozwodu nie jest dopuszczalne, a żądanie orzeczenia separacji jest uzasadnione, sąd orzeka separację.
Czy separacja jest konieczna przed rozwodem?
Rozważasz złożenie pozwu rozwodowego? Być może zastanawiasz się, czy separacja jest konieczna przed rozwodem. Przepisy nie wymagają ustanowienia separacji przed rozwodem. Sąd orzeka rozwód, gdy spełnione zostaną ustawowe przesłanki (a separacja do nich nie należy) i nie ma negatywnych przesłanek rozwodowych.
Zastanawiasz się, jak napisać i złożyć pozew o rozwód? Nie potrafisz ocenić, co w Twojej sytuacji sprawdzi się lepiej: rozwód czy separacja? Pomóc może radca prawny specjalizujący się w prawie rodzinnym. Podczas rozmowy z ekspertem uzyskasz odpowiedzi na swoje pytania, a także pomoc – bez względu na to, czy zdecydujesz się na rozwód w Warszawie, czy też separację. Jeżeli chcesz porozmawiać o swojej sprawie, skontaktuj się z nami.
