Gdy w rodzinie dochodzi do przemocy, może być konieczna interwencja osób trzecich. Aby skutecznie pomóc osobie doznającej przemocy, stworzona została procedura Niebieskiej Karty. Jak przebiega współpraca z ofiarą i sprawcą przemocy domowej? Kto może założyć Niebieską Kartę i kiedy możliwa jest jej likwidacja? Poznaj odpowiedzi na często zadawane pytania dotyczące Niebieskiej Karty.
Co to jest Niebieska Karta i w jakim celu się ją zakłada?
Niebieska Karta to procedura, która została opracowana w celu ochrony osoby pokrzywdzonej lub zagrożonej przemocą w rodzinie. Założenie Niebieskiej Karty uruchamia szereg instytucji o różnych kompetencjach i zakresach działania. Zadaniem pracowników tych instytucji jest udzielenie skutecznej pomocy – aby osoba doznająca przemocy poczuła się właściwie zaopiekowana i przede wszystkim bezpieczna.
Celem procedury Niebieskiej Karty jest zatrzymanie przemocy domowej. Przebiega to dwutorowo. Z jednej strony osoba doznająca przemocy otrzymuje wskazówki, gdzie szukać pomocy, a także jest motywowana do znalezienia i wykorzystania akceptowalnego i korzystnego dla siebie rozwiązania. Z drugiej strony Niebieska Karta obejmuje ogół czynności podejmowanych wobec osoby stosującej przemoc, których celem jest uświadomienie jej, że nie jest ona bezkarna.
Kto może założyć Niebieską Kartę?
W kontekście Niebieskiej Karty pada często pytanie, kto zakłada Niebieską Kartę. Rozróżnić trzeba dwie kwestie. W przypadku zgłoszenia podejrzenia stosowania przemocy domowej katalog osób nie jest zamknięty – każdy może zgłosić, że w danej rodzinie jest obecna przemoc. Nie jest to równoznaczne ze złożeniem zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa.
Jeżeli chodzi o założenie Niebieskiej Karty, to krąg uprawnionych do tego podmiotów jest ograniczony. Procedurę Niebieskiej Karty zainicjować może m.in.: pracownik socjalny, funkcjonariusz policji, asystent rodziny, nauczyciel, przedstawiciel ochrony zdrowia i przedstawiciel gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych. Odbywa się to poprzez wypełnienie formularza Niebieska Karta – A.
Przykład: Jeżeli nauczyciel będzie miał uzasadnione podejrzenie, że uczeń doznaje przemocy domowej, założy on rodzinie Niebieską Kartę – wypełni odpowiedni formularz. Następnie dokumentacja zostanie przekazana do zespołu interdyscyplinarnego, który zdecyduje o dalszych krokach, jakie należy podjąć.
Podsumowując:
- Każda osoba, która podejrzewa przemoc w rodzinie, może to zgłosić – zgłaszającym nie musi być osoba pokrzywdzona. Można to zrobić np. na komendzie policji.
- Procedurę Niebieskiej Karty rozpoczyna przedstawiciel instytucji wskazanych w przepisach, który dowiedział się jako pierwszy o podejrzeniu, że w rodzinie może dochodzić do przemocy domowej. Może to być np. policjant.
Jak wygląda procedura Niebieskiej Karty?
Bywa, że osoby doznające przemocy domowej są zastraszone i obawiają się rozmowy np. z pracownikiem socjalnym. Z kolei sprawcy przemocy domowej często próbują manipulować. Procedura Niebieskiej Karty ma zapobiec temu, że sprawca przemocy domowej rozmyje swoją odpowiedzialność i uniknie konsekwencji za swoje czyny.
W procedurze Niebieskiej Karty można wyróżnić 5 kroków, których celem jest opracowanie indywidualnego planu pomocy osobie, która doświadcza przemocy – a następnie jego wdrożenie.
Procedura Niebieskiej Karty krok po kroku:
- Wszczęcie procedury w związku z uzasadnionym podejrzeniem zaistnienia przemocy. Procedura Niebieskiej Karty zostaje wszczęta poprzez wypełnienie przez osobę uprawnioną formularza Niebieska Karta – A, który następnie zostaje przekazany do zespołu interdyscyplinarnego ds. przeciwdziałania przemocy domowej.
- Stworzenie indywidualnego planu pomocy. Grupa diagnostyczno-pomocowa zaprasza na spotkanie osobę doznającą przemocy domowej. Podczas takiego spotkania opracowany zostaje indywidualny plan pomocy. Wówczas też wypełniony zostaje formularz Niebieska Karta – C. Niestawiennictwo osoby doznającej przemocy nie stoi na przeszkodzie w opracowaniu indywidualnego planu pomocy. Gdy o stosowanie przemocy wobec dziecka podejrzani są rodzice, czynności przeprowadza się w obecności pełnoletniej osoby najbliższej, np. dziadków.
- Oddziaływanie na sprawcę przemocy. Grupa diagnostyczno-pomocowa wzywa na spotkanie osobę podejrzaną o stosowanie przemocy. Celem tego spotkania jest uświadomienie potencjalnemu sprawcy jego zachowania. Na okoliczność tego spotkania wypełnia się formularz Niebieskiej Karty – D.
- Realizacja planu pomocy. Stworzony indywidualny plan pomocy zawiera propozycje działań pomocowych. Ich przykładami mogą być: udział w grupie wsparcia dla osób doznających przemocy czy powiadomienie sądu o sytuacji rodziny. Zespół interdyscyplinarny może też wystąpić o nakaz opuszczenia przez sprawcę przemocy mieszkania.
- Zakończenie procedury Niebieska Karta. Co ważne, procedura nie może zostać zakończona na wniosek ofiary lub sprawcy. Niemożliwe jest zrezygnowanie z tej procedury przez osoby zainteresowane. Szerzej przeczytasz o tym poniżej.
Konsekwencje założenia Niebieskiej Karty
Założenie Niebieskiej Karty rodzi konsekwencje zarówno dla osoby stosującej przemoc, jak i osoby doświadczającej przemocy. Uruchomienie procedury Niebieskiej Karty oznacza, że w wobec sprawcy mogą zostać podjęte działania, których celem jest zmotywowanie sprawcy do zaprzestania stosowania przemocy. Z kolei osoba doznająca przemocy domowej może uzyskać kompleksowe wsparcie, w tym pomoc psychologiczną, prawną i socjalną.
Niebieska Karta – konsekwencje dla sprawcy przemocy
Dla sprawcy przemocy domowej konsekwencje posiadania Niebieskiej Karty mogą być daleko idące. Sprawca może zostać np. skierowany na terapię uzależnień czy otrzymać nakaz opuszczenia mieszkania. Innym skutkiem jest stałe monitorowanie sytuacji w rodzinie przez uprawnione do tego służby. Gdyby z kolei sprawa miała swój finał w sądzie, to informacje zawarte w Niebieskiej Karcie mogą stanowić istotny dowód w sprawie.
Jak się bronić przed Niebieską Kartą? Jeżeli uważasz, że procedura ta została wszczęta tylko po to, aby następnie wykorzystać ją na sprawie rozwodowej, pomóc może prawnik rodzinny w Warszawie. Podczas konsultacji dowiesz się, co możesz zrobić, gdy procedura została wszczęta niesłusznie.
Niebieska Karta – pomoc dla osoby doznającej przemocy
Z perspektywy ofiary przemocy Niebieska Karta to konkretna pomoc – umożliwia ona skorzystanie z różnych form wsparcia, w tym pomocy psychologicznej czy schronienia w placówce dla osób doznających przemocy domowej. Oferowana pomoc zawsze jest dostosowana do indywidualnej sytuacji osoby krzywdzonej.
Kto ma wgląd do Niebieskiej Karty?
Z treścią Niebieskiej Karty zapoznać mogą się osoby pracujące z rodziną dotkniętą przemocą, czyli członkowie zespołów interdyscyplinarnych i osoby, z którymi zespół ten współpracuje. W praktyce są to przedstawiciele m.in. pomocy społecznej, ochrony zdrowia, oświaty i policji.
Do Niebieskiej Karty wgląd ma również osoba doznająca przemocy domowej i jej sprawca – wyłącznie w dotyczącym ich zakresie. Oznacza to, że sprawca przemocy domowej nie może zapoznać się z informacjami, które dotyczą osoby doznającej przemocy.
Czy można wycofać Niebieską Kartę?
Założenie Niebieskiej Karty oznacza, że sprawca przemocy nie ma żadnej możliwości jej wycofania czy zlikwidowania. Takie prawo nie przysługuje również osobie doświadczającej przemocy. Pracownicy powołanych do tego służb będą pracować z rodziną do momentu ustania w niej przemocy. Jednocześnie przepisy dopuszczają możliwość zakończenia procedury.
Procedura Niebieskiej Karty może zostać zakończona w dwóch przypadkach:
- Ustania przemocy domowej i uzasadnionego przypuszczenia, że zaprzestano dalszego stosowania przemocy domowej oraz po zrealizowaniu indywidualnego planu pomocy.
- Braku zasadności podejmowania działań. Tak się stanie, gdy nie potwierdzi się podejrzenie, że w rodzinie dochodzi do przemocy.
Zdarza się, że Niebieska Karta jest nadużywana. Przykładowo małżonek, który wniósł o rozwód w Warszawie, może traktować tę procedurę instrumentalnie. Trzeba pamiętać, że jest to naganne i może zostać uwzględnione, gdy sąd będzie rozstrzygał w kwestii władzy rodzicielskiej bądź winy rozkładu pożycia.
