Rolą zachowku jest ochrona interesów majątkowych osób należących do najbliższej rodziny spadkodawcy. W określonych warunkach wnuki spadkodawcy mogą być uprawnione do zachowku. Zwłaszcza w sytuacji, gdy ich rodzic, będący jednocześnie dzieckiem spadkodawcy nie dożył otwarcia spadku.
Prawo do zachowku – kto je posiada?
Prawo do zachowku przysługuje najbliższym krewnym zmarłego – a więc jego małżonkowi, rodzicom, dzieciom, wnukom czy prawnukom. Przy czym rodzice uprawnieni są do zachowku jedynie w sytuacji, gdy spadkodawca nie pozostawił po sobie dzieci. Wnuki mają prawo do zachowku na przykład wówczas, gdy dziecko zmarłego nie żyje, z kolei prawnuki – kiedy nie żyją również wnuki.
Do zachowku nieuprawnione są m.in. osoby, które odrzuciły spadek, były małżonek zmarłego (na skutek orzeczenia rozwodu) oraz osoby uznane za niegodne dziedziczenia. Za niegodne dziedziczenia, zgodnie z art. 928 par. 1. Kodeksu cywilnego, uznaje się osoby które:
- dopuściły się ciężkiego umyślnego przestępstwa przeciwko spadkodawcy,
- podstępem lub groźbą nakłoniły spadkodawcę do sporządzenie lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodziły mu w dokonaniu jednej z tych czynności,
- umyślnie ukryły lub zniszczyły testament spadkodawcy, podrobiły lub przerobiły jego testament albo świadomie skorzystały z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego,
- uporczywie uchylały się od wykonywania wobec spadkodawcy obowiązku alimentacyjnego określonego co do wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym organem albo inną umową,
- uporczywie uchylały się od wykonywania obowiązku pieczy nad spadkodawcą, w szczególności wynikającego z władzy rodzicielskiej, opieki, sprawowania funkcji rodzica zastępczego, małżeńskiego obowiązku wzajemnej pomocy albo obowiązku wzajemnego szacunku i wspierania się rodzica i dziecka.
Wnuki – czy mają prawo do zachowku?
W pewnych okolicznościach wnukom przysługuje prawo do zachowku po dziadkach. Najczęściej spotykana jest sytuacja, w której rodzic wnuków spadkodawcy nie dożył otwarcia spadku, a byłby uprawniony do zachowku po swoich rodzicach. Wówczas wnukowi przysługuje prawo do zachowku po zmarłym dziadku lub babci.
Może zdarzyć się również, że spadkodawca wydziedziczy jedno ze swoich dzieci, a tym samym takiemu dziecku nie będzie przysługiwało prawo do zachowku. W takiej sytuacji jeżeli wydziedziczone dziecko spadkodawcy będzie posiadało nieletnie dzieci, to będą one uprawnione do zachowku po dziadkach.
